Tijdelijke opvang vluchtelingen op opvangschepen

Op 26 september 2023 verzocht het COA het college om de opvang van vluchtelingen op een opvangschip in Huizen voor drie jaar mogelijk te maken. Steeds in de periode van oktober tot april. Daarmee stemde het college in 2023 in. De gemeenteraad gaf toen aan pas na evaluatie van de opvangperiode een zienswijze te willen geven op een volgende opvangperiode.

Evaluatie en besluitvorming  

De tweede opvangperiode start in oktober 2024 en wordt na 1 april 2025 weer geëvalueerd. Bij een positief besluit van het college om de opvang opnieuw mogelijk te maken zal de gemeenteraad opnieuw om zijn zienswijze worden gevraagd en volgt voor de zomer een definitief besluit over een eventuele derde opvangperiode van oktober 2025 tot 1 april 2026.

Er zijn kaders opgesteld waarbinnen de opvang mogelijk is. Deze kaders betreffen de al eerder met de raad vastgestelde kaders over locatie, termijn, aantal en afkomst, over rollen/bevoegdheden COA en gemeente, over veiligheid en gezondheid, over kosten en capaciteit en over begeleiding en dagbesteding. Vanwege het aangescherpte landelijke beleid van het COA is het weren van zogenaamde veiligelanders niet meer toegestaan. Om die reden zijn de kaders op dit punt geactualiseerd.  De raad is gevraagd om zijn zienswijze ten aanzien van de kaders kenbaar te maken in de raadsvergadering op 30 mei 2024. Daar is unaniem positief geadviseerd door de raad. 

1. Locatie, termijn, aantal en afkomst 

• Een hotelschip in de werkhaven in Huizen is de enige beschikbare locatie voor tijdelijke opvang van asielzoekers. 
• De intentie is om het hotelschip voor een periode van zes maanden van 1 oktober tot 1 april aan te laten leggen. Na iedere periode vindt een grondige evaluatie plaats met alle betrokkenen waarna het college in mei/juni een besluit neemt over het daaropvolgende tweede en derde seizoen. Dit besluit legt het college ieder jaar voor aan de gemeenteraad om eventuele wensen en bedenkingen in te brengen.
• De werkhaven is na het afsluiten van de bestuursovereenkomst per direct beschikbaar tot 1 april 2025. 
• Criteria voor evaluatie worden mede in de klankbordgroep bepaald. Waarbij in elk geval wordt geëvalueerd aan de hand van de afgesproken kaders en de essentie is dat de opvang veilig en verantwoord verloopt. 
• Bestaande afspraken met schepen om aan te meren op dezelfde plek, meestal voor een dag, worden passend gemaakt en gerespecteerd. Omdat het seizoen aflopend is, is hier goed naar te handelen. 
• De populatie bestaat maximaal uit 200 bewoners, waarbij wij een voorkeur uitspreken voor 150 tot 180 bewoners. Dit aantal is gebaseerd op onze eerdere ervaringen. 
• De populatie op het schip bestaat uit asielzoekers die ouder zijn dan 18 jaar. 

2. Rollen/bevoegdheden COA en gemeente

De rollen en bevoegdheden van COA en gemeente worden beschreven in een bestuursovereenkomst, vergelijkbaar met de twee eerdere bestuursovereenkomsten. Bovendien worden er in de uitvoering vooraf duidelijke afspraken gemaakt op basis van een draaiboek dat naar aanleiding van de eerdere ervaringen met de boot zal worden opgesteld. 

3. Veiligheid en gezondheid 

De opvang is veilig en verantwoord, zowel voor de inwoners van Huizen als voor de asielzoekers. De gemeente maakt afspraken met het COA om overlast en onveilige situaties in en rondom de opvang te voorkomen. Onderdeel van die afspraken is beveiliging aan boord. De geneeskundige zorg is voldoende geborgd door het COA door Gezondheidszorg Asielzoekers, zodat de reeds zwaar belaste huisartsen niet verder onder druk komen te staan. 

4. Kosten en capaciteit 

Alle kosten die gemoeid zijn met opvang en verzorging worden gedekt door het COA. Daarnaast ontvangt de gemeente een beperkte extra vergoeding uit de faciliteitenregeling. De opvang en verzorging van asielzoekers vraagt – behoudens het in orde maken van de aanlegplek, de buitentuin en de communicatie/participatie – nauwelijks inzet van de gemeente (zie ook onderdeel financiën). 

5. Begeleiding en dagbesteding

• COA verzorgt zelf het beheer en het management van de locatie. De rijksoverheid draagt zorg voor voldoende personeel, zoals door de minister is toegezegd (zie ook onderdeel 'kosten en capaciteit). 
• De vrijwilligerscentrale en de buurtsportcoaches worden ingezet voor activiteiten om het verblijf van deze mensen zo goed mogelijk in te vullen. De kosten hiervan zijn voor rekening van het COA. 
• De vrijwilligerscentrale is de plek waar inwoners en organisaties zich kunnen melden voor het aanbieden van hulp en ondersteuning. 

6. Participatie 

Gedurende de duur van een tijdelijke noodopvang blijft de gemeente in gesprek met de ondernemers en omwonenden in de directe omgeving van de werkhaven. We streven naar een klankbordgroep die evenwichtig is samengesteld uit bewoners, ondernemers, COA, Vrijwilligerscentrale en gemeentelijke vertegenwoordigers waarin we de ervaringen evalueren en wellicht kunnen komen tot gezamenlijke initiatieven met en voor asielzoekers. De frequentie van overleg zal door de klankbordgroep zelf worden bepaald. Naar aanleiding van eerdere evaluaties, zal de klankbordgroep gemakkelijker bereikbaar zijn voor opmerkingen en suggesties van omwonenden, hiervoor zal een eigen e-mailadres worden gecreëerd. 

7. Communicatie 

Voorafgaand en tijdens de duur van een opvang zetten we een mix van kanalen in, waarbij de focus ligt op informeren en duiden.

Waarom is er een probleem met de opvang van asielzoekers?

De opvang voor asielzoekers bij het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) is op dit moment vol. Veel plekken in de asielzoekerscentra (azc’s) worden nu nog gebruikt voor statushouders. Dat zijn mensen die een vergunning hebben om in Nederland te mogen blijven. Zij wachten op permanente huisvesting in Nederlandse steden en dorpen. Er is daardoor de komende maanden een nijpend tekort aan opvangplekken.

Waarom werkt Huizen mee aan deze opvang?

Als gemeente kunnen wij een belangrijke bijdrage leveren aan dit nationale en urgente probleem en voorkomen we de noodzaak van grootschalige (crisis)opvang in bijvoorbeeld sporthallen. De opvang via dit schip kost de gemeente geen geld en gaat niet ten koste van schaarse woningmarkt.

Hoe gaat de gemeente zorgen dat het veilig is in en rondom de opvang?

De gemeente maakt hierover afspraken met het COA dat verantwoordelijk is voor het locatiemanagement op het schip – om overlast en onveilige situaties te voorkomen. Op het hotelschip en op de kade rondom het schip is 24/7 beveiliging aanwezig.

Worden de asielzoekers gescreend of onderzocht?

Na binnenkomst in Nederland worden asielzoekers geïdentificeerd en geregistreerd door de vreemdelingenpolitie en de IND. De Koninklijke Marechaussee onderzoekt eventuele documenten nader. De mensen krijgen zo nodig een medische intake. De asielzoekers worden door het COA geregistreerd.

Zijn de asielzoekers die hier komen gevaccineerd tegen corona?

Voor onze gasten geldt hetzelfde als voor iedereen in Nederland: zij hebben het aanbod gekregen om zich te laten vaccineren en kunnen zelf besluiten of ze hier gebruik van maken of niet. Het COA volgt de richtlijn COVID-19 en de adviezen van de Rijksoverheid en het RIVM.

Hoe zorgen jullie ervoor dat deze mensen geen overlast gaan geven?

Er kunnen zorgen zijn over de mogelijkheid dat deze mensen overlast gaan geven of zelfs crimineel gedrag zouden kunnen hebben. Daar gaan we niet van uit, maar het is wel belangrijk om de gasten goed te informeren over regels die in Nederland en Huizen voor iedereen gelden. Het Rode Kruis zorgt hiervoor en heeft ook huisregels om te zorgen voor een rustig en goed verblijf op het hotelschip. Verder is er goed contact met het COA en het Rode Kruis, de politie en handhaving om, mochten er toch problemen ontstaan, deze voortvarend op te pakken. Omwonenden en ondernemers in de omgeving van het hotelschip beschikken daarnaast over de contactgegevens van de locatiemanager van het Rode Kruis waarmee zij 24/7 contact kunnen opnemen als zij suggesties hebben of hun zorgen willen uiten. Andersom hebben wij ook een verantwoordelijkheid voor de veiligheid van de asielzoekers.

Verwacht de gemeente een toename van verkeer in het gebied rond de werkhaven?

Uiteraard zal het hotelschip wel bevoorraad moeten worden, maar we verwachten geen substantiële toename van het verkeer. 

Waar kan ik overlast/zorgen/suggesties melden?

Er is een centraal telefoonnummer van het locatiemanagement van het hotelschip dat 24 uur per dag bereikbaar is. U kunt appen of bellen als u zorgen of suggesties heeft, of overlast ervaart, via telefoonnummer 06 436 03 623. In het algemeen geldt dat u overlast kunt melden bij de politie. Bel 0900 8844 als het niet dringend is, maar u wel de politie wilt spreken. 

Bel 112 voor spoedeisende situaties. Voor vernielingen en zwerfvuil kunt u een melding openbare ruimte (mor) doen via 0800 023 34 90 (op werkdagen tussen 9.00 en 12.00 uur en 13.00 en 16.00 uur) of via www.huizen.nl/mor. 

Hoe begeleidt het COA de asielzoekers?

In elke opvanglocatie biedt het COA programma’s aan om asielzoekers te begeleiden. De programma’s gaan over wonen en leven in Nederland, voorbereiding op een eventuele inburgering in Nederland en voorbereiding op hun eventuele terugkeer naar het land van herkomst of een ander land.

Wat doen de asielzoekers overdag?

Het COA biedt de asielzoekers zoveel mogelijk een zinvolle dagbesteding. Men heeft gesprekken met onder meer de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en VluchtelingenWerk en bereidt zich met programma’s en/of vrijwilligerswerk voor op de toekomst. Dat kan zowel op als buiten de locatie zijn. Met organisaties en partijen in de omgeving waaronder de Vrijwilligerscentrale en de Sportadviesgroep zoeken we naar aanvullende activiteiten om het verblijf van deze mensen goed in te vullen.

Mogen de asielzoekers het dorp in lopen?

De mensen die in de opvang verblijven, mogen zich net als ieder ander vrij bewegen. Als de asielzoekers op de locatie komen, informeert het COA hen over de huisregels van de opvang en over de regels die in Nederland en Huizen voor iedereen gelden.

Kan ik iets doen om deze mensen te helpen? 

Wij willen heel graag dat de mensen zich welkom voelen in Huizen en hier een rustige tijd kunnen doorbrengen. Er zijn ongetwijfeld Huizer organisaties, verenigingen en inwoners die kansen zien om iets te doen voor de asielzoekers die bij ons te gast zijn. Dat kunnen concrete activiteiten zijn of gewoon helpende handen. Wilt u ook iets doen? Dan kunt u dat melden bij de Vrijwilligerscentrale Huizen, via onderstaande contactgegevens:

• (035) 526 75 53 of 06 39 69 90 58
• info@vchuizen.nl.

Waarom kiezen de gemeenten ervoor om bij te dragen aan de oplossing van dit probleem?

Het COA heeft op dit moment een heel groot tijdelijk probleem. Met deze tijdelijke oplossing, helpen de gemeenten (en de Veiligheidsregio's) dit probleem op te lossen. De gemeenten willen hiermee voorkomen dat asielzoekers in sporthallen moeten verblijven of in noodpaviljoens. 

Hoe verloopt de besluitvorming?

In afstemming met de gemeenteraad worden kaders vastgesteld voor de opvang. Op 17 oktober 2023 geeft de raad zijn zienswijze. Daarna volgt een definitief besluit van het college. 

Wie worden in Huizen opgevangen?

Het gaat om maximaal 200 asielzoekers voor wie op dit moment tijdelijk geen plek is in de azc’s. Omdat er vanwege de veiligheid geen kinderen op schepen worden opgevangen, bestaat de groep uit volwassenen van verschillende nationaliteiten.

Uit welk land komen deze mensen? Zijn het mannen/vrouwen/gezinnen?

Dat weten we niet. Het COA bepaalt de samenstelling van de groep. Wel weten we dat in verband met de veiligheid geen kinderen op schepen worden ondergebracht. De groep bestaat dus uit volwassenen. Het gaat in ieder geval om mensen zonder verblijfstatus die niet uit de zogenaamde ‘veilige landen’ komen. 

Wie gaat de opvang beheren?

Het COA gaat de opvang organiseren. Het COA en de gemeente hebben de afspraken vastgelegd in een Bestuursovereenkomst. 

Wat is het COA?

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) zorgt voor de opvang van asielzoekers in Nederland tijdens de asielprocedure. Dit houdt in dat het COA zorgt voor onderdak vanaf het moment dat de asielzoeker asiel aanvraagt in Nederland en recht heeft op tijdelijke opvang, tot aan het moment dat de asielzoeker Nederland moet verlaten of een verblijfsvergunning krijgt. Het COA vangt asielzoekers op in asielzoekerscentra (azc’s) die verspreid over het hele land liggen.

Waarom krijgen deze asielzoekers wel een huis en ik/mijn kinderen niet?

Het gaat niet om statushouders die een woning krijgen, maar om asielzoekers die nog geen verblijfsstatus hebben. Zij krijgen geen huis in Huizen, maar worden totdat er weer voldoende plek is in de bestaande asielzoekerscentra en uiterlijk tot en met 15 april 2022 opgevangen op een schip. 

Kost de opvang van de asielzoekers de gemeente geld?

Nee, het schip, de begeleiding van de asielzoekers, de inzet van sportcoaches en gemeentelijk personeel bij de voorbereidingen worden vergoed door het COA. 

Waarom zorgen we wel voor deze mensen en niet voor onze eigen armen? 

We zien dat veel mensen naar aanleiding van de tijdelijke opvang voor asielzoekers aandacht vragen voor Huizer inwoners die weinig geld hebben en/of een probleem hebben bij het vinden van een plek om te wonen. Voor Huizers die het moeilijk hebben, zijn er allerlei hulpmogelijkheden. Van voedselbank en kledingbank tot hulp bij solliciteren, van hulp bij het omgaan met schulden tot mogelijkheden om een bijdrage aan te vragen voor deelname aan sport- of cultuuractiviteiten. Niet iedereen weet deze mogelijkheden even goed te vinden. Neem daarvoor gerust contact op met de gemeente Huizen. Deze mogelijkheden staan los van de tijdelijke opvang van deze asielzoekers. Onze tijdelijke gasten komen niet in aanmerking voor deze hulp.

Waarom vraagt iemand asiel aan?

Een asielzoeker vraagt asiel aan vanwege de situatie in zijn eigen land. Een asielzoeker krijgt een verblijfvergunning als hij te vrezen heeft voor oorlog, vervolging of een onmenselijke behandeling. Deze beslissing neemt de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).

Hoe verloopt de asielprocedure?

Iemand die in Nederland asiel aanvraagt, moet zich melden bij het aanmeldcentrum van de IND in Ter Apel. Daar worden de persoonlijke gegevens van de asielzoeker geregistreerd en ondertekent de asielzoeker zijn asielaanvraag. Ook volgt een gesprek om zijn identiteit, nationaliteit en reisroute vast te stellen. Na de aanmelding bepaalt de IND welke asielprocedure van toepassing is. Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) regelt onderdak voor de asielzoeker. Daarnaast krijgt hij hulp van een advocaat en wordt hij medisch onderzocht. Meer weten over hoe een asielprocedure verloopt? Kijk op de pagina Hoe verloopt het aanvragen van asiel? van de Rijksoverheid.

Waar gaan de asielzoekers heen als ze uit Huizen vertrekken?

De mensen die in Huizen worden opgevangen, zijn in afwachting van het verloop van hun asielaanvraag. Na hun verblijf in Huizen stromen ze door naar een andere noodopvanglocatie of als dat kan naar een regulier asielzoekerscentrum.